นามสกุลบ่งบอกอะไรได้มากมาย
ในสมัยก่อนคนโบร่ำโบราณ ตั้งนามสกุลตามสิ่งแวดล้อม ดังนี้
- ตั้งตามชื่อของบรรพบุรุษ ปู่ ย่า ตา ยาย เช่น จิตป่วน (ยายชื่อจิต ตาชื่อป่วน ) ฯลฯ
- ใช้ราชทินนามมาตั้งเป็นนามสกุล
- ตั้งตามสถานที่ถิ่นที่อยู่ เช่น บาง,โคก,เนิน,ริม,กลาง,ซ้าย,ขวา ฯลฯ
- ผู้มีเชื้อสายจีนก็ใช้แซ่ร่วมอยู่ในนามสกุลด้วย เช่น โค้วสุวรรณ รู้เลยเดิมแซ่โค้ว , อึ้งภากร แซ่อึ้ง ฯลฯ
- ผู้มีเชื้อสายเจ้าก็ใช้นามราชสกุล โดยต่อท้ายด้วยคำว่า " ณ " (ออกเสียง นะ)
นามสกุลที่ตั้งตามชื่อปู่ย่าตายายหรือตั้งตามสถานที่เกิดประเภทนี้ มีปัญหาอยู่เหมือนกัน กับรุ่นหลานเหลนโหลนก็จะรู้สึกว่าไม่ทันสมัยบ้างละเชยบ้างละ พอโตขึ้นมีโอกาสได้เลือกและผู้ใหญ่ก็อนุญาตก็จะมีการเปลี่ยนนามสกุลกัน ดังจะเห็นได้ว่ายุคนี้คนเปลี่ยนนามสกุลกันมากจริง ๆ
นามสกุล นอกจากเป็นชื่อของตระกูลแล้วก็ยังเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ช่วยเชิดหน้าชูตาได้จริง มีผลต่อความรู้สึกจริง ยกตัวอย่าง เมื่อถูกประกาศเรียกชื่อในสถานที่ราชการ, ห้องประชุม, บนเวที ฯ ก็จะมีคนหันมองเป็นจุดเดียวกันเลย ถ้านามสกุลดูดี ก็รู้สึกภาคภูมิใจนัก แต่ถ้านามสกุลออกขำ ๆ แล้วแถมมีเสียงหัวเราะกิ๊กกั๊กเล็ดลอดออกมา ก็แทบไม่อยากแสดงตัวเลย
ปัจจุบัน อาชีพขายตรง, ขายประกัน ฯ เฟื่องฟูมากจะมีการประชุมสัมมนากันก็จะมีการประกาศชื่อกันเสมอ ๆ หากนามสกุลดูดีมีชาติตระกูลมันก็ให้ความรู้สึกดี ๆ ภาคภูมิใจยิ่งนัก